LEM’AYA HÎRINE

(Heta yew derece tay hîs û zewqî dekewtî na lem’a mîyan. Kelê hîs û zewqan zî, semedo ke zaf goş nêdanî dustûranê eqlî û peymeyanê fikrî û rîayetê înan nêkenî, [coka] na lem’aya hîrine ganî peymeyanê mantiqî reyde nêsencîyo.)

  

(1)

  (2)  (2)   nê di cumleyî, hem mealê ayeta                                          (3) hem di heqîqatanê muhîman îfade kenî.

Rîwalê ey ra yo ke, giregiranê Neqşîyan ra qorînan, nê di cumleyan reyde xo rê yew xitma xusûsî virazenî û înan sey yew xitma kilm ê Neqşîyan hesibnenî. Madem nê di cumleyî mealê a ayeta xurte îfade kenî. Nê di cumleyî ke di heqîqatanê muhîman îfade kenî, ma ê heqîqetan ra ra çend nukteyan beyan kenîme.

 

NUKTEYO YEWIN

(2) ya sifteyin sey yew operasyonê cerrahî, qelbî bêğeyra Ellahî heme çî ra durî fînena, her çî ra eleqeyê ey birnena. Winî yo ke: Semedê mahîyetê eyo hera ra Însan de zaf manayî kom bîyî, [coka] hema-hema zafê mewcûdat reyde eleqedar o. Hem mahîyetê zafmanayîya însanî de bêhed yew qabîlîyetê muhabbetî (heskerdişî/sînayîşî) ronîyayo. Coka, însan de vera heme mewcûdatan yew muhabbet est o. Dinyaya xurt û xişn ra sey yew keyeyê xo hes keno. Cenneto ebedî rê sey bexçeyê xo muhabbet keno. Hal no yo ke mewcûdato ke tira hes keno nêvindenî, şonî, cêserkewtiş ra tim ‘ezab anceno.
O sînayîşê eyo bêhed, beno medarê yew ‘ezabo manewîyo bêhedî. Antişê ê ‘ezabî de, qebahat û qusûr aîdê ey o. Çunke qabîlîyetê heskerdişê bêhedî, ke qelbê ey de yo, dîyayo ey ke wa bido yew zato ke wayîrê yew rindîya baqî û bêhedî yo. O merdim sûyê îstîmal keno, ê sînayîşî, semedê mewcûdatanê fanîyan serf keno, qusûr keno, cezaya qusûrî ebi ‘ezabê cêserkewtişî ya anceno.

 

Hayo, na cumleya yewin ê (2) , ke heme wext û sînayîşê xo, Sînayeyo Baqî rê abirnayîş îfade kena, hetê mana ra, qusûr ra pak bîyayîş û durî vindertiş, sînayîyanê (hesbîyayoxanê) fanîyan ra eleqayê xo birnayene, heta ke ê sînayeyî ey nêteriknayî, înan teriknayene îfade kena. “Baqîyo raştikên encax ti tena yî. Bêğeyra Ellahî sewbîna heme çî fanî yo. Çîyo fanî helbet yew heskerdişo baqî rê û yew eşqo ezelî û ebedî rê û alaqeyê yew qelbo ke seba ebed xelq bîyo rê sebeb nêbeno. Madem ê waşteyê hende zafî fanî yî, mi caverdanî şonî. Heta ke ê mi canêverdayî ez înan (2)  vatiş reyde caverdana. Tena ti baqî yî û ez zana û bawer kena ke tena dewmnayîşê to reyde mewcûdat beqa vîneno. Madem winî yo, muhabbetê to reyde înan ra hes beno. Nêgra layîq nîyî ke qelb înan rê eleqe binawno.”

Hayo, no rewş de qelb, waşteyanê xoyê bêhedan ra fek veradano. Rindeya înan û rîyê înan sero demğaya fanîyey vîneno, elaqeyê qelbî birneno. Eke nêbirno, hendey (qasê)hûmarê waşteyan beno wayîrê birînanê rêminan û manewîyan.

(2) ya ke cumleya dîyin a, rêmanê bêhedan rê hem melhem hem daru bena. (4) yanî, “madem ti baqî yî, bes o, ti vera heme çî yî. Madem ti est î, her çî est o.”

Belê, rindey û îhsan û kemalo ke mewcûdat de benê sebebê heskerdişî, raştîya xo de îşaretê rindey û îhsan û kamileya Baqîyê Heqîqî yî û versîya înanê zeîf î ke zaf perdeyan ra vîyartî, belkî versîya versîya nameyanê Homay î ke mewcûdatî sero asenî.

 

NUKTEYO DÎYIN

Fitratê merdimî de vera beqayî yew eşqo gelek tesîrin est o. Bira(heta), her çîyo ke tira hes keno hetê hîssanê xeyalîyan reyde înan baqî xeyal keno, dima hes keno. Kam gama ke zewalê înan bifikirîyo yan zî bivîno, xorîn-xorîn feryad keno. Heme feryadê ke cêserkewtişan ra vejînî, tercumanê bermayîşan î ke eşqê beqayî ra vejînî. Eke zennê beqayî (tim dinya de mendiş) çin bo, nêeşkeno bisîno (muhabbet bikero). Heta kê şênî vajî ke, sebebê estbîyayîşê alemê beqa û Cennetî, mahîyetê însanîyetî de, gelek hêzdar, waştişê beqayî yo û seba beqayî duaya fitrî û umumî ya ke eşqê beqayî ra vejîna, baqîyo Zulcelal, o waştişo hêzdarin, qaîm, fitrî, a duaya qewetin û umumî qebul kerda, seba însananê fanîyan yew alemo baqî xeliqnayo.

Hem hîç mumkin o ke, Fatiro Kerîm, Xaliqo Rehîm, waştişo qijkek ê madeyo (mîdeyo) hurdî û duaya ey a ke lîsanê hal reyde û semedê yew beqayo miweqet (bêdaîm) keno, viraştişê tewir bi tewir çîyanê werdişî yê lezîzan reyde qebul biko la duaya eya kullî û daîmî û heqdar û heqîqetdar û gelek hêzdar, ke ziwanî reyde, halî reyde, semedê beqayî, merdimanê pêronan ra ke yew waştişo şedîd û yew îhtîyaco fitrîyo gird ra yena, qebul nêkero? Haşa! Se hezar reyî haşa! Qebul nêkerdiş behs ra vete yo (mumkin nîyo). Qet yew cîhet ra hem hîkmet û ‘edaletê ey rê û rehmet û qudretê ey rê muwafiq nîno.

Madem însan aşiqê beqayî yo; helbet heme kamilîya ey, lezzetê ey, beqayî ra gireydaye yî. Û madem beqa yanî heta bi heta estbîyayîş aîdê Baqîyê Zulcelalî yo. Û madem nameyê Baqîyî, baqî yî. Û madem eynikê Baqîyî, rengê, hukmê Baqîyî gênî û yew bêj mezherê beqayî benî. Helbet gureyo ke însan rê tewr lazim o, wazîfeyo en muhîm, ê Baqîyî rê elaqa peyda kerdiş o û xo nameyanê ey ra dusnayîş o. Çunke her çîyo ke rayîrê Baqîyî de serf bîbo yew bêj mezharê beqayî beno. Hayo, a cumleya (2) ya dîyin nê heqîqatî (na raştîye)  îfade kena. Hem dirbetanê manewîyanê bêpeynîyan ê însanan daru kena, hem waştişê beqayê şedîdî, ke fitratê ey de yo, tatmîn kena.

 

NUKTEYO HÎRIN

Na dinya de, fena û zewalê eşya sero, tesîrê zemanî tewir bi tewir o. Û mewcûdat zî, yewbînan mîyan de, sey daîreyanê têmîyanekan î, la nuqtayê hîçbîyayîş de, hukmê înan, cîya-cîya beno.

Senî hawa, daîreyê saetî ke sanîyeyan hûmareno, daîreyê ey ê ke deqîqeyan û saetan û rojan hûmarenî zahîrî yewbînan manenî, la lezîye/ çapikîye de muhalîfê yewbînan î. Winî zî, daîreyê cîsim, nefs, qelb, ruhî, ke însanan de yî, o tewir yewbînan ra cîya yî. Mesela, beqaya cismî, heyatê ey, wicûdê ey, rojo ke belkî saeta ke te de yo, mazî û mustaqbelê ey mewcut nîyî û merde yî, la daîreyê wicûdê qelbî û heyatê ey gore zeman; rojo amede ra vêşêr zaf rojî tira ver, heta zaf rojî tira pey daîreyê wicûdî û cuyê ey hera yo. La  ruh rojo hedre ra serran ra ver û serran ra pey yew daîreyo gird, daîreyê cu û daîreyê wicûdî dir eleqedar o.

Hayo, semedê nê qabîlîyetî ra, marîfeto îlahî û muhabbeto rebbanî û ubûdîyeto subhanî û marzîyato rehmanî ke medarê cuyê qelbî û ruhî yî, ‘emro fanîyo ke na dinya do, yew ‘emrê baqîyî xo mîyan de hewîneno û yew ‘emrê ebedîyî û baqîyî netîce dano û herinda yew ‘emrê baqîyî û bêmergî gêno.

Belê rayîrê muhabbet (sînayîş), marîfet û rizaya Baqîyê Heqîqî de, yew sanîye yew serr a. Eke rayîrê ey de nêbo, yew serre yew sanîye ya. Belkî rayîrê ey de yew sanîye bêmerg a, hukmê zaf serran da. Û hetê dinya ra, se serra ehlê ğefletan yew sanîye hesibîna.

Wina yew qala meşhur est a ke:    yanî, “yew sanîyeya cêserkewtişî sey yew serre derg a û yew serra pêresayîşî sey yew sanîye kilm a.” Ez seraser vera na mesela de vana ke: Pêresayîş, yanî, daîreyê rizayê Baqîyê Zulcelalî de qaydê Homey yew sanîye pêresayîş, neke tena winî yew serre, belkî daîm yew pencereya pêresayîşî ya. Mîyanê cêserkewtişê ğeflet û dalaletî de, neke yew serre, belkî hezar serrî, sey yew sanîye yî. A qale ra hîna meşhur (vengdaya) na qale est a:                                                                                                                      (5) ke destek dana qerarê ma, ey hêzdar kena.

Yew manaya raştikên ê qala venganlîya/vengdayaya verêne na ya: Wuslatê mewcûdatanê fanîyan, madem fanî yo, çiqas derg bibo zî fina kirr (kilm) o. Serrî xo sey sanîye vîrenî, beno sey yew xeyalo hêrsin û yew hewno ğemin. Qelbê însanî ke beqa wazeno, yew serre pêresayîş (wuslat) de, tena yew sanîye encax şêno sey misqalî yew zewq bigêro. Cêserkewtiş zî, sanîyeyê xo yew serri ney, sey serran î. Çunke meydanê cêserkewtişî hera yo. Yew qelbo ke beqa biwazo, cêserkewtiş, herçiqas yew sanîye zî bibo, sey serran tede texrîbat virazeno. Çunke cêserkewtişanê bêhedan ano vîrê merdimî. Seba heskerdişanê maddî û gemarinan, heme mazî û îstîqbal ebi cêserkewtişan ra dekerde (pirr) o.

Seba munasebetê na mesela, ma vanî: Gelê însanî! Şima wazenî ‘emro xoyê fanî, kilm û bêfaîdeyî, bikerî baqî, derg, faydeyin û meywedar? Madem waştiş hewcedarîya însanîyetî yo; Rayîrê Baqîyê Heqîqî de serf bikerîn. Çunke çîyo ke rîyê xo bitado ver bi Baqî, cîlveyê beqayî tede asenî û vejînî meydan.

Madem her însan yew şeklo gelek şîddetin reyde yew ‘emro derg wazeno, aşiqê beqayî yo. Û madem yew çare est o ke no ‘emro fanî bitado bikero ‘emro baqî û manen ey yew ‘emro gelek derg kerdiş mumkin o. Helbet, yew însano ke însanîyetê ey îskut nêkerdo go ey çareyî bigeyro û go ğeyret bikero ke ey îmkanî fîno fîîlîyat û go ey gore hereketo rind bikero.

Hayo, o çare no yo: Qeybê Ellahî bigurîyî, qeybê Ellahî yewbînan bivînî, qeybê Ellahî bişuxulî. Daîreyê razîbîyayîşê lîllah, lîwechîllah, lîeclîllahî de têbigeyrî. O wext deqîqeyê ‘emrê şima dekewenî herinda serran.

Nassê Qur-anî, seba îşaretkerdişê na heqîqeti, sey Leyleyê Qedrî tek yew şewe ke herinda hezar mengî de ke heştay kusur seran ra îbaret a nawneno. Hem wextê mîracê çend deqîqeyin ke herinda zaf seran do, sirrê bastê zeman reyde, ke mîyanê ehlê welayet û heqîqet de yew dustûro muheqqaq o, nê heqîqetî îşaret keno, wicûdê ey ispat keno û bîlfîîl nawneno ke qewimîyayo. Wextê çend saet mîracî, sey hezar serran wayîrê herayey û îhatayî yo. Çunke o, ebi wasitayê mîrac reyde dekewt alemê beqayî. Çend deqîqeyê alemê beqayî, hezar serranê na dinya girewto xo mîyan.

Hem mîyanê ewlîyayan de hedîseyê bastê zemanî ke zaf reyan qewimîyayî na heqîqete sero saz bîyî. Qorê ewlîyayan vato mi yew deqîqe de karê yew rojî kerdo, qorînan vato mi yew saet de wazîfeyê yew serre kerdo, qorînan vato mi yew deqîqe de yew xitma Qur-anî wenda. Ehlê heq û siddiqê winayînî, ebi zanayîş tenezzulê zurî nêkenî. Hem medarê şubhe nêbeno ke hende tewaturo bêhed û zafane reyde heqîqetê bastê zemanî ^{(HAŞÎYE-1) ‘}eynen vînayî.

No bastê zeman, yew bêjê ey o ke hetê her kesî ra tesdîq beno, sey hewno raştikên de aseno. Ge-ge hewno ke merdim yew deqîqe de vîneno, halo ke tede vîyarneno, qalî ke tede keno, lezzetê ke tede tamneno yan zî ezîyetê ke tede anceno, eke hayîg bo seba vînayîşê înan yew roj, belkî rojî lazim î.

Welhasil: Însan her çiqas fanî yo; feqet seba beqayî helq bîyo û seba ke bibo eynikê yew Zato Baqî xelq bîyo, û seba ke karê ke meyweyanê baqîyî danî bikero wazîfedar o, û seba ke bibo medarê cîlve û neqşanê nameyanê Zato Baqî xelq bîyo. A game, no tewir yew merdimî rê, wazîfeyo heqîqî û saedetê ci, daîreyê rizayê o Baqîyo Sermedî de, pê heme cîhazat û qabîlîyetê xo reyde, xo nameyanê ey ra gireydayîş, rîyê xo ver bi Ey tadayîş û rayîrê ebed de şîyayîş o. Hawayo ke ziwanê ey Ya Baqî Entel Baqî vano, ganî qelb, ruh, heme weslê ey

(6) vajî

(7)
(8)

 

Açarnayox       : Serdar Bedirxan

Redaktekerdox: W.K. Merdimîn

 

• Namebê Homayî ke rehman û rehîm o.
• Ey Baqî! O yo ke Baqî yo ti tena yî.
• Bêğeyra zatê ey (Homay) her çî go helak bibo. Hukm ê Ey o. Û şima zî go biageyrî Ey. (Sûreya Qesase:88)
• Ey Baqî
• Gama ke merdim dişmenan reyde bo, yew sehraya xurt û xişni kê rê sey yew eskura teng a. Dostan reyde zî qula derzîne sey yew meydanî hera ya.
• Çewo ke baqî yo O yo. Çewo ke ezel û ebed o O yo. Çewo ke daîm û sermedî yo O yo. Çewo ke metlub o, mehbûb o O yo. Çewo ke meqsud o, ma’bud o tena O yo.
• “Ma to heme bêj kêmanîye ra pank û durî vînenî. Bêğeyra îlmo ke to dayo ma musnayîş qet yew zanayîşê ma çin o. Bêşik o ke îlm û hîkmetê ey heme çî sero girewte alîmê hakîm Ti yî.” (Sûreya Beqera:32)
• Ey Rebbê ma! Eke ma xo vîr bikerî û xo bixejilnî ma ra sewal meki.

 

 

HAŞÎYE-1) Hawayo ke ayeta

^(H1)  û ayeta
^(H2)   tayyê zemanî nawnenîayeta
^(H3)  zî bastê zemanî nawnena.
H1- Înan ra yewî va: “Şima çend zeman mendî.” Vatî: “Yew roj, yan zî heta yew qismê rojî ma mendî.” (Sûreya Kafe:19)
H2- Şikefta xo de hîrê sey serrî û îlaweten new serrî mendî.(Sûreya Kafe:25)
H3- Bêşik, Hetê Rebbê şima de yew roj, sey hezar serran î ke şima hûmarenî. (Sûreya Haje:47)

 

 

VAJNAME:

lem’a:  Parıltı, parlayış, parlama.

keli: 1- Kabarma 2- Coşku, coşma

peyme: Ölçü

Neqşî: Hz. şah-ı Nakşibend’in kurduğu tarîkat ve bu tarîkata mensup olan.

nukte: 1-Herkesin anlayamadığı ince mana, ancak dikkat edildiğinde anlaşılan ince söz ve mana. 2-Bir söz veya ibaraden hususî bir dikkatle çıkarılan gizli mana. 3-İnce manalı, düşündürücü, zarif ve şakalı söz.

beyan: 1-Anlatma, açık söyleme, bildirme, izâh. 2-Deliller göstererek ispatlama.

muhabbet: 1-Ülfet, sevgi, sevme, dostluk. 2-Faziletten sayılan şeylere ruhun meyletmesi. 3-İnsanın manevî haz aldığı veya kendisinde hayır ve olgunluk gördüğü bir şeye meyletmesi. 4-Aşk, ilgi, alâka. 5-Dostça konuşma, sohbet, yarenlik.

sûyê îstîmal: Birşeyi kötüye kullanma.

beqa: 1-Bâkîlik, ebedîlik, sonu olmama, bulunduğu halde kalma. 2-Allah’ın zatî sıfatlarından. 3-Kalıcılık, devamlılık, sabit olmak.

îhsan: 1-İyilik etme, güzel davranma, bağışlama, ikram etme, lütuf, bağış, yardım. 2-Verilen, bağışlanan şey. 3-Güzel yapma, yapılan işi en güzel surette yapma.

zewal: 1-Yerinden ayrılıp gitme. 2-Zâil olma, sona erme, yok olma. 3-Ölme, ölüm. 4-Aşağı düşme, alçalma, iyi halden kötü hale düşme, düşkünlük. 5-Güneşin, gündüzün yarısı olarak kabul edilen tepe noktasından geçerek batıya doğru inmesi veya meyli.

Fatiro Kerîm: Bol lütûf ve keremiyle yaratan Allah (c.c.).

Xaliqo Rehîm: Sonsuz merhamet ve şefkat sahibi yaratıcı, Allah.

Baqîyo Zulcelal: Heybet ve celâl sâhibi olan Allah.

marîfeto îlahî : Allah’a mahsus ilim, İlahî san’at; hiç kimsenin yapamadığı, sadece Allah’ın kudretinde olan bilgi.

muhabbeto rebbanî: Terbiye edici Allah’ı sevme, Allah sevgisi.

ubûdîyeto subhanî: Bütün kusur ve noksanlıklardan münezzeh olan Allah’a edilen kulluk.

marzîyato rehmanî: Allah’ın rızasına uygun olan şeyler.

Baqîyo Heqîqî: Gerçek sonsuzluğun sâhibi olan Allah.

mazî: 1-Geçmiş zaman, yaşanılandan önceki zaman. 2-Geçen, geçmiş olan.

lîllah: Allah için, Allah aşkına.

lîwechîllah : Allah için, Allah nâmına, Allah aşkına.

Lîeclîllah: Allah için, Allah rızası için.

bastê zeman: Az bir zamanda çok uzun bir zaman yaşamış, geçirmiş olmak.

Baqîyo Sermedî: Ezel ve ebedi kuşatan sonsuzluk sahibi Allah.

metlub : Talebedilen, istenilen, aranılan şey. 2-tic. Alacak.

meqsud: 1-Kasdedilmiş, kasdedilen. 2-İstenilen şey, istek, arzu, gâye.

ma’bud: 1-Kendisine ibadet olunan, tapınılan, kulluk edilen. 2-Allah.