LEM’AYA DÎYINE

(3)  vajî.

Kilmê meselaya vengdaya ê Hezretê Eyyûb ‘eleyhîsselamî na ya ke: Gelek rêş û birînan mîyan de epey zeman mendo, mukafato gird ê a nêweşey fikirîyayo, kemalê sebir reyra tehammul kerdo, vinderto. Dima, karmê ke rêşanê ey ra peyda bîyî, gama ke dest pêkenî têkilê qelb û ziwanê ey benî, semedo ke qelb û ziwanê ey cayê zikr û marîfetê îlahî yî, tersê zirardîyayîşê o wazîfeyê ubûdîyetî ra, seba îstîrehatê xo ney, belkî seba ubûdîyetê îlahî vato: “Ya Rebb! Zirar mi resa. Nêverdano ez ziwan reyra zikrê xo û qelb reyra ubûdîyetê xo bikera” no vate reyra lebîyayo, Cenabê Heqî zî na duaya xalîs û safîyi û bêğerezi û menfaet ra teber qandê Ellahî bî, yew şeklo gelek harîqa reyra qebul kerdo. Kemalê afîyetê ci ey rê îhsan kerdo û ey mezharê tewir bi tewir rehmetê xo kerdo. Ha yo, na Lem’a de Panc Nukteyî est î.

NUKTEYO YEWIN

Herinda nêweşîya dirbetanê zahîrî ê Hezretê Eyyûb ‘eleyhîsselamî, nêweşîya maya zerî, ruhî û qelbî est a. Eke zere û teberê ma meqlum bibo, ma go Hezretê Eyyûb ra hîna vêşî darbice û nêweş biasî. Çunke her yew guneyo ke ma kenî, her yew şiko ke dekeweno sareyê ma, qelb û ruhê ma de birînan akeno.

Rêşê Hezretê Eyyûb ‘eleyhîsselamî tena cuya eya kilm ê dinya tehdît kerdinî. Darbê mayê manewî, cuya maya gelek derge tehdît kenî. O hezretî ra hezar rey hîna vêşî ma muhtacê a munacata Eyyûbîye yî.

Taybetî, senî, karmê ke rêşanê o hezretî ra peyda bîyî têkilê qelb û ziwanê ey bîyî. O tewir zî, rêşê ke guneyan ra peyda benî û aswasî /wesweseyî, şikê ke rêşan ra yenî meydan- neûzubîllah- têkilê batinê qelbê ma benî, ke cayê îmanî yo, zirar danî îmanî û têkilê zewqê ruhanîyê ziwanê ma benî, ke tercumanê îmanî yo, ey zikir ra bacnenî û durî fînenî huş kenî.

Heya, gune gama bikewo qelb, gam bi gam ey sîya keno, heta ke nurê îmanî tira vejo, ey wişk û wad (bêrehm) keno. Mîyanê her yew guneyî de yew rayîr est o ke kê bîşono kufir. Eke o gune lezkanî îstîğfar reyra berteraf nêbo, sey yew karmî ney, belkî sey yew maro qijkeko manewî qelbî gaz keno.

Ma vajî, merdimêko yew guneyo ke pê rîyê kê dejeno bi pinanî bikero, gama pêhesîyayîşê kesîna ra zaf xo ver bikewo, estbîyayîşê melekan û ruhanîyan ey rê zaf giran yeno. Qayîl o yew delîlo qijkek reyra înan înkar bikero.

Hem ma vajî, merdimo ke yew guneyo pîlo ke cezayê ey Cehenem o bikero, gama tehdîdanê Cehenemî bieşnawo, û eke nêdekewo daldeyê îstîğfarî, vera ey guneyî xo hemet nêkero, semedo ke can û ruhê xo reyra çinbîyayîşê Cehenemî wazeno, yew delîlo qijkek û yew şik cesaret dano ey ke Cehenemî înkar bikero.

Hem ma vajî, yew merdimo ke semedê yew qusurê xoyo qijkekî gama yew sermênê xoyo şenik ra îqazêk bieşnawo, xo pê bibajno/biqeherno, no merdim eke nimajê xoyê ferzî nêkero û wezîfeyê evdîtîya xo ca nêaro, vera ferzan û emranê pêdimayan ê Sultano Ezel û Ebedî yew tembeley bikero, na yew sixintîya pîle dana ci û a sixintî ra qayîl o û xo bi xo (manen) vano: “Werrekîna o wazîfeyê ubûdîyetî çin bibînî.” Û no waştişî ra seke manen boya dişmenîya îlahî bêro, yew qayîlbîyayîşê înkarî destpêkeno. Eke derheqê wicûdê îlahî de yew şik dekewo qelb, seke qet’î yew delîl bo, mêl bere keno. Yew berê helako pîl ci rê beno a. O bedbext nêzano ke bi wasitayê înkarî herinda yew sixintîya gelek qijkeke –wazîfeyê ubûdîyet– ra înkar de o sixintî ra mîlyonan ra vêşêr û dahîna muthîş hedefê sixintîyanê manewîyan beno. Pededayîşê meyse ra remeno pededayîşê marî qebul keno. Û hakeza… Nê heme hîrê mîsalan reyra bêro pêveronayîş ke wa pê sirrê  (4)    fehm bibo.

NUKTEYO DÎYIN

Hawayo ke Vateyo Vîsto Şeşin de derheqê sirrê qeder de îzah bîyo, demê bela û nêweşîye de hîrê cîhetan ra heqê însanî çin o ke gerre bikero.

Cîheto Yewin: Cenabê Heq cila wicûdî, ke însanan ro daya, sero sinetê xo nawneno. Însanî kerdo yew model; a cila wicûdî, o model sero qesneno, fesilneno, bedilneno, vurîneno, tewir bi tewir nameyanê xo ey sero nawneno. Senî nameyê eyo Şafî nêweşey wazeno, nameyê eyê Rezzaq rê zî veyşaney lazim a. Û sey nînan..

(5)  

Cîheto Dîyin: Heyat bi tofanan, bi nêweşey zelal beno, reseno kemalê xo, qasidî beno (qewet gêno), aver şono, netîce dano, kamil beno, wezîfeyê cuyi ano ca. Doşegê îstîrehatî sero hayato yewrî, wicûdo ke safî xeyr o [ey] ra zîyade hîna nizdîyê çinbîyayîşo ke safî şer o yo û verbi ey şono.

Cîheto Hîrêyin: Na dinya, meydanê îmtîhanî ya û cayê xizmetî ya. Cayê lezzet û destmiz û mukafatî nîya. Madem cayê xizmetî ya û cayê ubûdîyetî ya; vera nêweşey û tofanan, eke dîn ro nêrî, sebirkerdiş o hizmet rê û o ubûdîyet rê zaf muwafiq keweno û qewet dano ci. Û seba ke her yew saetê xo herinda yew roj îbadetî de yo, gerre ney, şikirkerdiş îcab keno.

Heya, îbadet di bêj o: Qismo yew musbet, o bîn menfî yo. Qismo musbet eşkera yo. Qismo menfî zî, musîbetzede poxê nêweşî û beleyan ra, zeîfîye û eczê xo fehm keno, bextwaştişane vera xo dano Rebbê Rehîmê xo, Ey fikirîno, Ey rê lebîno, yew îbadeto zerrsafî keno. Rîya nêdekewena no îbadetî, zerrsafî yo. Eke sebr bikero, geştê musîbetî bifikirîyo, şikr bikero, o wext her yew saetê ey yew roj îbadet hesibîno. ‘Emrê eyo kilmek beno yew ‘emro derg. Hem zî, qorî est î ke, yew deqîqaya înan yew roj îbadet hesibîna. Hem zî yew birarê mino axretî, nameyê xo Muhacîr Hafiz Ehmed, yew zat, nêweşîya eya giran mi rê zaf meraq bibî. Sek yew mi ra vajo: “Ey barkîn (fîraz) biki. Her yew deqîqaya ey herinda yew rojî d’ îbadet hesibîna.” Xoma o zat mîyanê sebr de şikr kerdinî.

NUKTEYO HÎRÊYIN

Seke ma yew-di Vateyan de îzah kerd, eke her însan cuya xoya vîyarta bifikirîyo, zerrîya ey û ziwanê ey ya “ax” yan zî “ox” vano. Yanî, ya pê dejeno yan “Elhemdulîllah” vano. Çîyo ke zerrîya ey şikneno, elemo manewî yo ke vîndîbîyayîş û tira durkewtişê lezzetanê demo vîyarteyan o. Çunke qedîyayîş û vîndîbîyayîşê lezzetî elem o. Ge-ge yew lezzeto muwaqet, elemo daîmî dano. Fikirîyayîş zî o elemî wirneno /têdano, ğeman tira vejeno. Elemo muwaqet ke heyatê eyê verî de qewîmîyayo, vînîbîyayîşê ey ra, yew lezzeto manewî û daîmî zayîno ke “Elhemdulîllah” dano ci vatiş. No halo fitrî reyra sewab û mukafato uhrewî ke netîceyê belayan o û ‘emrê eyo kilm, ke bi wasitayê belayan ra beno yew ‘emro derg, eke nînan bifikirîyo sebr ra vêşêr şikr keno.

Ganî (6)  vajo. Yew vateyo namedar est o ke vano, “Wextê musîbetî derg o.” Ya, wextê musîbetê derg o. Labelê hawayo ke şar zano seba ke sixintîyin o (semedê tenganîye ) derg nîyo, beno ke, sey yew ‘emro derg, netîceyê muhîmî tira yenî meydan, coka derg o.

NUKTEYO ÇARIN

Seke Maqamo Yewin ê Vateyo Vîsto Yewin de îzah bîyo, însan sebro ke Cenabê Heqî dayo der eke rayîrê wesweseyî (aswasî) de vila nêkero her musîbet rê qîm keno. Labelê bandorê wesweseyî ra û ğefletê ra û heyato fanî baqî zen kerdiş (hesibnayîş) ra, qewetê sebrî, wexto vîyarte û ayende rê vila kerdiş ra musîbeto nikayin rê qîm nêkeno, dest bi gerreyî keno. Seke -haşa- gerreyê Cenabê Heqî însanan de bikero. Hem gelek neheq û sey xîntan gerre keno û bêsebir têgeyreno. Çunke, her yew rojo vîyarte, eke musîbet bo zehmetê xo şîyo, rehetê xo mendo; elemê xo şîyo, lezzeto ke zewalanê eleman ra peyda beno mendo; sixintêyê (tenganîya) xo şîyo, sewabê xo mendo. Ney ra gerre ney, belkî şiklo lezzetgirewtiş reyra (bi lezzet) şikr kerdiş îcab keno. Înan ra cigirîyayîş ney, bîlakîs heskerdiş îcab keno. ‘Emrê eyo vîyarteyo fanî, sayeyê musîbetî, dekeweno yew bêj ‘emro daîmî û zerrşad.  Bi vehm, elemanê înan fikirîyayîş reyra, yew qism (tay) sebrê xo duştê înan ro vila kerdiş deluyey (gêjey) a. Çunke rojê ayendeyî madem hama nêameyî, nika ra nêweşey û musîbetê ke go tede bianco înan fikirîyayîş, bêsebrey kerdiş, gerre kerdiş, ehmaqey a. Vatişê “meşte, bîro ez go veyşan ba, teyşan ba” reyra, ewro bêatile aw şimitiş, nan werdiş çendehîna ehmeqane yew xîntey a; o tewir zî, rojanê ayendeyan de, bela û nêweşeyê ke nika çin î, înan fikirîyayîş reyra nika ra xo pê dejnayîş, qe yew mecburîyet çin bo, xo bi xo ezît kerdiş, hende yew ehmaqey a ke, nêerjeno kê no tewir merdimêk rê şefqat û merhamet bikerî.

Welhasil: Senî şikir nîmetî zêdneno; winî zî, gerre musîbetî zêdneno. Hem layîqbîyayîşê merhametî betal keno. Serra yewinê Herbê Dinya o Yewin de, Erzurum de yew peyayo mubarek yew nêweşîya gelek girani kewtibi. Ez şîya hetê ey. Mi ra va: “Se şewî yo ez nêşna sareyê xo balişna ser na bibusa” no tewir pîzveşnîye reyra mi rê gerreyê xo kerd. Pîzeyê mi zaf ci veşa. Nişka mi vîr kewt û mi va: “Birarê mi, se rojê toyê sixintîyinê vîyarteyî nika dekewtê herinda se rojê zerrweşîye. Înan fikirîyayîş reyra gerre meki. Înan ra biewni şikir biki. Rojê ke yenî zî, madem hama nêameyî, bawerîya xo rehma rebbê xoyê Rehmanurrehîm bîyari, bêdarbwerdiş mebermi, hîç ra metersi, rengê estbeye (wicûdî) medi çinbeye (çinbîyayîşî). Na saete bifikîri. Qewetê sebrê ke to do qîmê na saete keno. Sey yew qumandano sersemî meki ke, qewetê dişmenî ê hetê çepî pêro daxilê qewetê ey ê hetê rastî bîyayîş reyra ey rê bîyî gonîya teze, cîhetê rastê dişmenê eyê hetê çepî hama nêameyî o warzeno qewetê xoyê merkezî erşaweno kîşta raşt û çepi, merkezî zeîf verdano, dişmen yew qeweto qijkek reyra merkezî tarûmar keno.” Mi va: “Birarê mi, ti sey ê qumandanî meki. Heme qewetê xo na saete rê tehsîs biki. Rehmetê îlahîyeyî û mukafatê uhrevîyeyî û ‘emrê xoyo kilm û fanîyî bifikiri ke ti ey vurînenî kenî derg û ebedî. Herinda no gerreyo dejin yew şikro fereh biki.” Ey zî yew rehetîya tam girewti, va “Elhemdulîllah, nêweşîya mi des ra amey war, bîy yew.”

NUKTEYO PANCIN

Hîrê Mesele yî

Meseleya Yewine: Musîbeto raştikên û musîbeto mizir, musîbeto ke dîn rê yeno yo. Musîbetê dînî ra ganî her dem kê xo defînî dergahê îlahî û biqîrîyî. Labelê musîbetê ke dîn rê nêameyî, nuqtayê heqîqet de musîbet nîyî. Înan ra tay îxtarê rehmanî yî. Senî, mêşneyê ke dekewtê hêgayê sewbînan, şiwaneyê înan kerran verbi mêşneyanê xo dano. Mêşneyî tey vejenî ke (fehm kenî ke), ê kerreyî seba yew karo xirab ra xelîsîyayîş îxtarêk o (yew vîrvistiş û şîret o), bi zerrweşî tadînî. Winî zî, zaf musîbetê zahîrî est î ke, her yew tira îxtarê îlahî, îqazê îlahî yî. Û înan ra tayî kefaretê guneyan î. Û înan ra tayî ğefletî vila kenî, ecz û zeîfeya beşerî vîrê merdimî fînenî û yew tewir huzur danî kê. Musîbeto ke şeklê nêweşîye de yo, seke ma verî zî va, o bêj (musibet), musîbet nîyo, beno ke yew îltîfato rebbanî yo, yew pakkerdiş o. Rîwayet de vêreno ke, “Têşanayîşê yew dara deresaya reyra senî meyweyê aye kewenî, têşanayîşê tewranîye reyra guneyî zî o tewir rişenî.” (7)

Hezretê Eyyûb ‘eleyhîsselamî, munacatê xo de, seba îstîrehetê nefsî dua nêkerdo. Gama ke ê rêşî zikrê ziwanî rê û tefekkurê qelbî rê manî bî, seba îbadet û taetî şîfa waşto. O munacat reyra, ganî meqsedê mayo sifteyên, nîyetê ma birînanê mayê manewî û ruhî, ke guneyan ra peyda benî, înan rê şîfa waştiş bo. Seba nêweşîyê maddî eke ubûdîyet rê manî bîy o wext ma gerek muracatê ey bikerî. Labelê haway duşt vejîyayîş, şîkayet reyra ney, beno ke zelîlane û sey ardimwaştişî muracatê ey bibo. Madem ma rubûbîyetê Ey ra razî yî, o nuqtayê rubûbîyetê xo de çîyo ke dayo ganî merdim tira razî bibo. Seke yew terzo ke qeda û qederê xo rê îtîraz bikero “Ax”, “Of” reyra gerre kerdene, yew bêj qederî rexne kerdiş o, rehma ey sucdarkerdiş o. Keso ke qederî rexne bikero, qoqa xo dano ors ro, şikneno. Keso ke rehmi rexne bikero, rehm ra meheyr maneno. Seba heyf girewtişî desto şikite şuxulnayîş, senî şikîyayîşê ey zêdneno; winî zî, merdimo ke yew musîbet ey sarê ser de ameyo, îtîraz, gerre û mereq reyra têbigeyro, musîbetê xo dila keno.

Meseleya Dîyine: Eke musîbetê maddî çiqas gird bivînîyî hîna gird benî, qij bivînîyî qij benî. Ma vajî, şandanan (şanan de) xeyalêk çiman merdimê vera keweno. Çiqas ehemmîyet bidîyo ci maseno, beno girs, eke ehemmîyet ci nêdîyo vîndî beno. Hawayo ke hingê/mozê ke êriş kenî, kê têkilê înan bibî êriş zêdêno, kê peygoş bikerî vila benî, musîbetê madî zî wina yî, merdim çiqas bi ehemmîyet tira biewnîyo gird benî. Tesîrê meraq ra o musîbet leş ra vêreno qelb de zî ca gêno, beno sebebê musîbetêko manewî, ey ra paşt gêno, dewam keno. Merdim, kam gama ke ê meraqî pê qeda rê razîbîyayîş û tewekkul reyra biestero/pank bikero, seke reyeyanê (ristimanê) yew dare bibirno, musîbeto maddî, gam bi gam sivik beno, sey dara ke rêçê (ristimê) aye birîyayî wişk bena, şona. Seba tarîfkerdişê nê heqîqetî demey mi wina vatibi:

Fek verra di hey bêçare feryadî ra, bela ra biki tewekkul.

Çunke feryad bela mîyan de, xeta mîyan de belayêk o bizan.

Eke to beladayoxî dî, şadîye mîyan de, lutf mîyan de belayêk o, bizan.

Eke to nêdî, heme dinya cefa mîyan de, fena mîyan de belayêk a bizan.

Dinya homay belay to sarê ser dî, ti çi qîrenî yew belayo qijkek ra?

Bê, tewekkul biki.

Tewekkul reyra bela ro bihiwi, ta o zî bihiwîyo. O çiqas bihiwîyo qijek beno.

Vurîyeno.

Senî,  lej de vera yew reqîbo muhtîş hiwîyayîş reyra, ğerez beno werîameyîş, dişmenîye bena yarî, kîn şenik beno, xeripêno; tewekkul reyra vera musîbetî vindertiş zî winî yo.

Meseleya Hîrêyine: Her wext wayîrê yew hukmî yo. No wextê ğefletî de musîbet şeklê xo bedilnayo. Tay wextan de û tay şexsan de bela, bela nîyo, belkî yew lutfo îlahî yo. Seba ke ez nêweşanê nê wextan û sewbîna musîbetzedeyan bextîyar vînena -la musîbet ganî dîn ro tesîr nêkero- derheqê duştê nêweşîye û musîbetî de vindertene de yew fikir nêdano mi. Û înan rê hîssê pîzveşney nêdano mi. Çunke, kam nêweşo ciwan ke yeno mi het ez vînena, goreyê hemseranê xo yew derece wazîfeyê dînî û axîretî ra pabestîyayo. Ez ey ra fam kena ke, o dis merdiman rê ê bêj nêweşey musîbet nîyo, yew tewir nîmetê îlahî yo. Çunke, her çiqas a nêweşey heyatê eyo dinyayî, fanî, kilm rê yew zehmetey dana, labelê heyatê eyo ebedî rê faydeyê xo est o. Yew bêj îbadet hesibêno (dekeweno herinda îbadetî). Eke sihet vîno, semedê serxoşîya ciwaney û sefîleya nê wextî ra, helbet nêşno halê xoyê nêweşey bipawo, beno ke bikewo sefahet.

Xatîme

Cenabo Heq, seba ke qudretê xoyê bêhed û rehmetê xoyê bêpeynîy binawno, însanî de yew eczo bêhed, yew feqîreya bêpeynî ronaya. Hem seba ke kaînat de xeml û xêzê ke nameyanê Homay nawnenî bido zanayîş, însanî hende yew şekil de xelq kerdo ke, seke yew makînaya ke hem şe kena elemanê bêhedan hem lezzetanê bêhedan bigêro. Hem a makîneya însanî de se hebî aletî est î. Her yew elemê xo cîya, lezzetê xo cîya, wezîfeyê xo cîya, mukafatê xo cîya yî. Seke, alemo ke yew însano girs hesibêno, heme esmayê îlahîye ke kaînat de asenî, însanî sero, ke yew alemo qij hesibîno, cîlveyê ê nameyan est î. Nînan de sey sihet û afîyet û lezzet çîyê nafinî senî şikrî danî vatiş, a makînayi zaf hetan ra sewqî wazîfeyê xo kenî, însan zî seke bibo yew palukaya şikrî. Otir zî, musîbetî, nêweşey, elemî, sewbîna arizayê çîyê heyacaninî û hereketdayoxî, sewbîna çerxanê a makîna danî coş û hereketkerdiş. Madenê ecz û zeîfey û feqîrey, ke mîyanê mahîyetê însanî de yî, danî şuxulnayîş. Yew ziwan reyra ney, belkî ziwanê her yew weslî reyra, yew wazîyetê bextwaştişî, yew ardimwaştişî danî. Ti vanî qey însan ê arizayan reyra, beno yew qelema hereketin ke cîya-cîya hezar qelemî ey mîyan de est î (beno yew qelema ke seke hezar qeleman xo mîyan de hewîneno). Rîpelê heyatê xo de yan zî lewhê mîsalî de heyato ke Homay bellî kerdo nuseno, esmayê îlahîye rê yew îlanname virazeno û keweno şeklê yew qasîdeya manzumeya subhanîye, wazîfeyê xoyê fitratî ano ca.

Tirkî ra tadayox: Serdar Bedirxan

Redaktekerdox: W.K.Merdimîn

**********************************

1- Bi nameyê Homay ke rehman û rehîm o.

2- A gama o (Eyûb ‘eleyhîsselam) Rebbê xo rê wina lebîyabi: “(Homayê mi!) Bêşik êdî no derdî ez bêzar kerda, (ez zana) tewr rehmên ê rehmênan Ti yî.” (Sûreya Enbîya: 83)

3- Ya Reb, zirar mi resa, tewr rehmin ê rehminan Ti yî. (Dua ya)

4- Qelbê înan sero cengar (o ke guneyan ra peyda bîyo) est o. ( Sûreya Mutaffifîne: 14)

5- Mulkdar mulkê xo de senî biwazo o tewir tesarruf keno. (Ayet ra girewta yew dua ya.)

6- Bêğeyra kufr û dalalet her hal û wezîyet de hemd Homay rê bo. (Hadîsi, Tîrmîzî, Davad, 128. Bkz.Îbn-i Mâce, Mukaddîme 23; Ebu Davud, Edeb: 91; Musned: 3/239)

7- Hadîsi. Buharî, Merda: 2, 3, 13, 14, 16; Muslîm, Birr: 45; İbn Mâce, Edeb: 56; Dârimî, Rikak: 57; Musned, 1/381, 441, 445. Reyna b. Musned: 3/152.

VAJNAME (Zazakî-Tirkî)

lem’a: Parıltı, parlayış, parlama

munacat: 1-Allah’a dua etme, yalvarma, Onun manevî huzurunda tazarru’ ve niyazda bulunma 2- tas. Sır söyleme, âşık ile maşukun gizli konuşmaları, sırren ve ruhen Allah’a yalvarış.

îktîbas: 1-Ödünç alma. 2-Bir şiir veya yazının olduğu gibi veya kısmen aktarılması.

ubûdîyet: 1-Kulluk, kölelik, itaat, bağlılık, samimiyet. 2-isl. Kul olduğunu bilip Allah’a itaat ve ibadet etme.

ubûdîyetê îlahî: Allah için yapılan kulluk, ibadet.

kemalê afîyet: Sıhhat ve sağlığın mükemmelliği, tam ve mükemmel sıhhat.

îhsan: 1-İyilik etme, güzel davranma, bağışlama, ikram etme, lütuf, bağış, yardım. 2-Verilen, bağışlanan şey. 3-Güzel yapma, yapılan işi en güzel surette yapma.

mezhar: 1-Bir şeyin çıktığı yer, zuhur ettiği, göründüğü yer. 2-Nail olma, şereflenme, kavuşma; nail olmuş, erişmiş, kavuşmuş.

nukte: 1-Herkesin anlayamadığı ince mana, ancak dikkat edildiğinde anlaşılan ince söz ve mana. 2-Bir söz veya ibaraden hususî bir dikkatle çıkarılan gizli mana. 3-İnce manalı, düşündürücü, zarif ve şakalı söz.

dirbet: Yara.

weswese: 1-şüphe, işkil, kuruntu, tereddüt; kalbe gelen asılsız kötü ve sinsi düşünce. 2-şeytanın, kötü insanların kalbe düşürdüğü fitneci kuruntular. 3-Aklî, mantıkî, ilmî veya dinî hiç bir delile dayanmaksızın helâl olduğu kesinlikle belli olan bir meselede tereddüt ve şüpheye kapılma.

batin: 1-İç, içyüz, iç kısım. 2-Görünmeyen taraf, sır. 3-İç mâna, açık ve görünür mananın içindeki asıl mâna, yalnız kabiliyeti olanların anlayabildiği hakikat.

îstîğfar: 1-Af dileme, affedilmeyi isteme. 2-Tevbe etme, Allah’tan günahlarının bağışlanmasını isteme.

qet’î: 1-Kesip atan, şüpheye ve tereddüde mahal bırakmayan, kesin, şüphesiz. 2-Değişmez, vazgeçilmez, kesin kararlaştırılmış.

bedbext: 1-Bahtsız, bahtı kara, talihsiz. 2-Mutsuz, üzüntülü, zavallı.

hakeza: 1-Böyle, böylece, bunun gibi, yine öyle. 2-Benzeri.

hayato yewrî: Tek düze hayat, monoton hayat.

destmiz: ücret

muwafiq:  Yerinde, uygun, uyar, münasip.

musbet: 1-Delîl gösterilmiş, delillî, doğruluğu anlaşılmış, ispatlanmış. 2-Sağlam, kavî. 3-Menfî olmayan, pozitif, olumlu.

menfî: 1-Müsbetin zıddı, müsbet olmayan. 2-Nefyedilmiş, sürgün edilmiş, sürgün. 3-Bir şeyin olmayacak cihetini düşünen. 4-Hakikatın aksini iddia eden. 5- Nâkıs, negatif, olumsuz.

pox(t): Yüzünden, -den dolayı

rîya: 1-İki yüzlülük, yalandan gösteriş, samimiyetsizlik. 2-İnsanlardan sağlayacağı maddî veya manevî çıkar düşüncesiyle iyilik yapma veya iyi olma temayülü, eğilimi. 3-İnsanlara, kendisinde iyi veya övgüye değer bir takım özellikler bulunduğunu gösterme ve böylelikle onların gönlünde sevgi kazanmaya çalışma temayülü, eğilimi.

geşt: 1-Hediye 2-Mükafat. 3-Ödül.

xom(l)a: Zaten.

muwaqet: Belirli bir zamana mahsus, vakitli, süresiz, geçici.

ya: Evet, Onaylama sözü, bir fikre katılmayı belirten anlamda evet.

ğeflet: 1-Gâfillik, boş bulunma, ihtiyatsızlık, dikkatsizlik. 2-İhmal, endişesizlik. 3-Allah’dan uzaklaşıp nefsinin arzularına dalmak.

ayende: İskikbal, gelecek.

vehm: 1-Sebepsiz korku, belirsiz ve manasız korku. 2-Olmadığı halde var zannetme. 3-Yanlış ve esasız düşünce 4-Zan, şüphe. 5-Kuruntu.

tehsîs: 1-Has kılma, ayırma. 2-Bir şeyi bir kimseye veya bir yere ayırma. 3-Bir şeyi belli bir gaye için kullanma.

îxtar: 1-Hatırlatma, bir konuda hatırlatma yapma. 2-Dikkatini çekme, tenbih, uyarma, uyarı. 3-İdârî bir ceza, resmî uyarı cezası.

beşer: İnsan, insanlık, âdemoğlu.

tewranîye: Sıtma.

zelîlane: Zelil olarak, zelilce, aşağılanarak, alçakça.

rexne: Eleştiri.

dila: İki misli, iki kat.

esmayê îlahîye: Allah’ın isimleri.

wesil: Organ.

lewhê misalî: Misali levha, benzerî görüntü.

îlanname: 1-İlân yazısı, içinde ilân yazılı olan kâğıt. 2-Bir yere asılmış ilân kağıdı.

qasîdeya manzumeya subhanîye: Her türlü kusur ve noksandan münezzeh olan Cenâb-ı Allah’ı metheden, canlı cansız bütün varlıklardan oluşan manzume, kaside.

tesarruf: 1-İdâreli kullanma, tutum. 2-Güzel idare etme. 3-Sarf etme. 4-Sahip olma, sahiplik. 5-Masrafı kısma, para biriktirme. 6-Kullanma hakkı. 7-Faaliyet, icraat.