Birîna Zerrîya Mi

Mi beynateyê serranê 1997 û 2001 de Wan de unîversîte wend. 4 serrê mi Wan de vîyertî.

Wexto ke ez Wan de bîya, mi qet Wan ra hes nêkerdênî. Bajarêko xerîb bi. Nêmanenî Çewlîgê ma. Her çend mi rê Xarpêt ra hîna nêzdî amebi zî ancî mi tira hes nêkerdênî.

Nika ez agêrena ewnîyena vîyarteyê xo ra, sey ê rojan mi rê xerîb nêyeno. O wext ez hema zaf cîwan bîya. Mi dadî, babî û heme şinasîyanê xo caverdabi û ez amebîya yewna bajar. Dadîya mi, babîyê mi, embazê mi, waştîya mi, mehlaya mi, çarrayîrê Çewlîgî, çarşîyê cêrî, heme çî mi xîyale de bî. Ridê Wanî ra mi pêrune teriknabi.

Mi Wan ra behs kerd la nîyetê mi xirabîyanê Wanî vatiş nîyo. Uca de heyatê mi xeylê bedelîya…

Badê qeydbîyayîşê unîversîteyî ya nêzdîyê di hewteyî ez reyna Çewlîg de menda. Wendekarê ke Wan de wendênî vatî ma yew otobuse bitepişi û rehet rehet şorê Wanî. Mi zî qebul kerd. Roja şîyayîşî şefeq sibayî de ma çarşî ra niştî otobuse û kewtê rayîrî. Otobuse, otobusa nêmcete vanî ya înan ra ya. Ma nêzdîyê hîris tenî bî. Ma dewa Palanbukî vîyertî yew wendekarî bi peşmirîyayîş a va yew kaseto newe vejîyayo ma goş serne. Nêzdîyê 5 û 6 tenî zaf bî şa û va bierze. O şeş saetî ma rê bi des saetî nêvîyareno. Kasetê kurmancan o la kurmancanê ma ra nêyî. Kasetanê kurmancanê ma denbêjêk sey dengbêjan vano. Ma o tewir rê xerîb nêyê la no tarz, tarzêko bîn o. Ez û yewna embaz ma xo mîyan de vanî: – No zî Tarkanê kurmancanê ma wo. Xora Tarkanê tirkan û tarzê ci ra roja ke o bîyo meşhur ez xu kena. Na hewe zî ê kurmancan ma rê vêjîya. Ma wina bi nêwaştişî ya hayê goş nanî ser a û rayîr zî şino. Ra bi rê eskereyî yan zî polîsî sey Delîdumrul rayîrê ma gênî û ma ra vanî: -Kimliklerinizi gorelim (Ma nasnameyê şima bivîne). Bi ney vindarnayîşî ya kaset zî xora qefelîyeno û ma zî bineyke arizîyenê. Ez vana ra bi rê vernîya ma genê la ez wina vajî 330 km rayîr de 32 hebî qontrolê eskereyî û 13 hebî zî ê polîsan estê. Nînan ra pêrune de nêvindarnenê la tewr tay 20 ray otobuse edelîyena û nasnameyî kontrol benê. Kontrolkerdiş zî wina nat û wetê kartê nasnameyî ya ewnîyayîşî yo. Tersê înan ver a teyîp qefelîyênî, dima hay lo lo lo. Tarkanê kurmancan dest pêkerdênî. Ti vajî ti çîyêk fehm kenî? Tovbe bo. Teyna çekuya bê bê hayo mi vîr de. Mi na çekuye fehm kerdibî. Bîye bîye! Axir ma raywanî qedîna. Ma şî keyeyê yew wendekarî de bîyî misafir. Dima ma çar tenî xo rê yew bano herrêno kehen kîra kerd û çend çek çol kerd zere, ma bî wayîrê keyeyêk. Ma wina şinî wendegeh yenê.

Kar gureyê keyeyî ra ez ehende fehm nêkena. Her çîyê mi dadîya mi kerdênî. Werdpewtiş, firaqşitiş, zerrepakkerdiş. De gureyî qedîyenê? Ax dadîya mi. Zehmetêko to dîyo. De tîya çew cinîya çewî nîyo. Mecbur ma kenî. O ke ma nêzanenî, ma musenî.

Gure ke qedîya ya dersexebetîyayîş yan zî goşdarîkerdişê muzîkî. Ma yew teyîbêka qijkeke girewta, hetanî nêmeyê şewe ma goş nanî sere. Goşsernayîş zî bi dore yo. Kam qayîl o çi goşdarî bikero saetêk teyîbe yê ey a. Ê bînî zî mecbur goş nanî ser. De ti senî goş ser nênanî! Sobaya cêranîne tena na oda de pakerde ya. Cereyan zî pabesteyê Kebanî yo. Mecbur ti goş nanî ser. Mude cuwa pey şima zanî ez ha goş nana çitayî ser. Mi va ya Tarkanê kurmancanê ma. Goş serne goş serne, esasê xo de ehende xirab nêyo. Weş vano. Aha peynî de ez zî dora xo de hanî ya goş nana Agirê Jîyan ser. Kasetê Hêlîn. Peynîya peyên de ez zî tede ma ezber kerd. Hetanî nêmeyê şewe goş nanî ser.

Rê rê misafirê ma zî ameyênî. Nînan ra yew zî hemşehrîyê ma yew kurmanc bi. Rojêk ma hayê çaye wenê. Mi embazî ra va: – Lîya ti kurmanc ê. Dê mi ra vaje, na deyîre ha vana se? Embazî goş na ser. Bineyke fikirîya û va: – Willahî mi fehm nêke. Ez nêzana ha vana se. De ez vindena. Lîya ti çi qeyde merdim ê. Ti çi qeyde kurmanc ê. Ez vana ti kurmancî nêzanenî, ti hayê ma xapînenê. De embaz şeqezîya, reng eşt la mi het de pere nêkerd. Va, kurmancîya serxedî, bînxetî, ez nêzana çi tewir mewirî. Mi goş ser nêna. Nêzdîyê panc deqa cuwa pey ez şîya kulinde. Teyîp zî ha cenena. Mi gureyê xo hal kerd (Serrêk gureyê mi firaqşitiş bi la çewî ra mevajên). Ez ameya zere, embazo kurmanc mi ra va: – De ti zî mi ra vaje na deyîre de vana çi? De deyîre hetanî şand ma hayê goş nanî ser. Mi va la na deyîre kurmancî ya ez çi zana ha vana se. Ca de va ney. Çi kurmancî ya. Na kirdkî ya. –Hah! Çi kirdkî hero? Na key bîya kirdkî. Kirdkî bên mi fehm kerdênî. Va, goş serne. Biewne kirdkî ya. Bê bê welatê xo. Bê bê welatê xo. Amo nîyamo. Hah! Willahî rast a. Kirdkî ya. La bi aşman a ez ha goşdarî kena mi fehm nêkerd. Na çi qeyde kirdkî ya? Va herhal na kirdkîya Dêrsimî ya. De dora şeqizîyayîşî ha mi de. Şeqizîyayîş la senî şeqizîyayîş. Qeydeyo ke qijê dewa Welanî vanî ya: – Şeqizya, çekelû best. Çekelû tira bi. O qeyde ez şeqezîya ya.

Rojî wina vîyarenî, hêdî hêdî vewre helîyena. Ma Çewlîg de bibênî rew ra vewre helîyabî la no bajaro mêret berz o. Vewre erey helîyena. Aşma adare, ber kuwîya. Embazêk o. Ma va bê zerre la va ney, ez şina gureyê mi esto. Wa xebera şima bibo siba ma nêkewenî derse û wa xebera şima bibo. Eke şima zî nêkewî baş beno. Ez persa wa: – Qey şima nêkewenê derse? Va:- La siba roja sergerê Helepçeyî ya. Aye ra ma nêkewenî derse. –Ero Helepçe çito? De lajek mat mendo. Ewnîyeno rîyê mi ra; dê ez ha pê yarî kena yan ney? Mi ferq kerd û mi ca de vat ez ha raşt a vana: -Helepçe çito? Tebay nêva û xatir waşt û şi. Mi embazê xo ra pers kerd: – Ero Helepçe çito raşt a? Va, Saddam Huseyînî 5 hezar kurd Helepçe de bi gazo kîmyasal a qir kerdê o yo. Mi va: – Ê ma kewenî derse yan ney? Va: – Willay, ez qarîş nêbena. Ti xo rê zanî. Ez qarîş sîyasetê çewî nêbena. Mi va: – Ti kewenê derse? Va, ez nêkewena la qarîşê to zî nêbena.

A şewe ra hetanî ewro, mi zere de yew dejo bêtarîf esto. Her tim zera mi weno. Ez fikirîyena û xo xo qerqilîyena. Senî beno ke ez no qirkerdiş ra bêxeber a. Hem zî ê ke merdê kurmancê ma yê. Ez kî goreyê xo zana ya. Wende ya. Senî beno ke xebera mi çin a. Babîyê mi rojek zî mi rê nêvatibi. Nê kurmancî musluman bî zî û mi lîseya mela û xetîbtî wenda. Rojêk yew malimê mi nêvatibi. Saddam, Saddam Çewlîg de duştê kafiran de yew mucahîtêk bi. Televîzyon de mi dîbi nimaj kerdênî. Hetta mehleya ma de yewî nameyê lajê xo Saddam nabi pa. Mi vatênî wa kafir nêeşko muslumanan. Mi duayan kerdibî. Mi Homayî ra waştibi ke wa Saddam kafir vera jêhatî bo. Senî beno ke no merdim wina keno. Şewê mi xerepîyayî. Mi xeylê xiyale kerd. Çewlîg de semedê boşnakan kampanyaya hetkarî bibi. Ma keye de betanîyeyêka newe, çend çî mî kerdibi yew towre û babîyê mi berdibi çarşî de teslîm kerdibi. Her tim wendegehê ma de mamostayan vatênî boşnakî qir benê. Kafir hayo zulim keno mislimanan. Ma doran wendênî. Duayan kerdênî. Qet kurdan ra çîyêk mi vîr de çin bi. Tena yew sehneyê televîzyonî estibi ke Tirkîya wayîrê pêşmergeyan vejîyaya û mîyanê çamurî de bi hezaran merdimî destanê xo kerdibî a helîkopteran ra înan rê nano somun erzîyênî. Bê nê, qet çîyêk mi vîr de çin o. Roja bîne mi va: – Ez gereke şorê na mesela bimusê. O wext wina înternet çin bi. Nat û wet, willay ez cê çî musa ya. Saddamî bi teyareyan şarê ma qir kerdo û qet çew zî xo nêgeno.

Ê merdimî merdê, şîyî. Xo rê şehîd bîyê. Sey mazluman şî verê Homayê xo. La ma? Ê ke hema nêşîyê huzurê Homayî. Ma se kenê? Siba bîr, ma verê Homayî de vanî se? Wexto ke zulim bi ma ça de vindertê? Ma bi destanê xo nêeşkayî ver bigêre la ziwanê ma û qelbê ma ça de bî? Ez xo bi xo, xo wena. Homa ma ef bikero. Ez o wext hema qij bîya. Aqilê mi nêresenê pê. Nika ez fikirîyena, o wext zulimo ke boşnakan rê bîyo ra ma xeberdarî bî la ê kurdan rê qey bêxeber bî. Cuwa pey ez musaya ke pêro dinya wina lal bî. Qeydeyo ke Îsmaîl Beşîkçî vano, badê qirkerdişî Teşkîlatê Konferansî yê Îslamî top bena û vana heqê ziwanê tirkan ke Bulgarîstan de binê zulimî de yê û felan û fîlan.

Ez nêzana çi vajî, çi binusî. Helepçe mi zerre de dejêko bêtarîf o. O fotofrafo ke babî û gergûş pîya merdê û babî gêrayo gerguşê xo, xo bin de binimno. A cinî ke verê tirmê panc qijan de destanê xo dana xo çaqeyan rê. Ez des gerîng mirena. Hesirî pêşîyenê mi qirike. Ez xo bi xo şarmîyena. Ez xo ra şarmîyena. Dinya ra şarmîyena. Ê sêwiran ra şarmîyena…