Kirdkî.com Xirbanê xo ra bigêrîn, şênayîyê şarî ra megêrîn
Mehmûd NÊŞITE
Ewro rewşa kirmanckîya(kirdkî/zazakî/dimilkî) nuştekîya ma, sedemê xebata ziwanî hanîya qonaxêka erjîyaye de. Kesê ke biwazê kirmanckîya nuştekî ser o bişuxulîyê eşkenê biasanî na rewşe ra îstîfade bikerî.
Çend serrî verê cû merdim gêrêne-nêgêrêne çîyêk nêdîyêne ke tera îsîfade bikero. Yew ferheng çinêbî ke merdim manaya yew çekuye bivîno. Seba gramerî reyna merdim nêeşkêne yew kitabê gramerî dest bifîno. Merdim seba rastnuştişî yew çime nêdîyêne ke biewnîyo qural û qaydeyê rastnuştişî ra. Merdim seba wendişî kitabêkê edebîyatî nêdînê ke xorê biwano.
Nika seba nuştişî nê çîyê ke merdimî rê acîl lazim ê û merdimî rê benê çimeyê nuştekî na rewşe de hanîyê verê çimanê ma, hanîyê binê destê ma de.
Eke ma biwazê kirmanckîya nuştekî ser o xebate bikerê ewro bê nê çimeyanê nuştekî çimeyê bînî zî yê sey çimeyê medyayî zî peyda benê. Nê çimeyî zî benê cewabê persanê ma yê nuştekî.
Na rewşa çimeyan de beno ke tayê kemanî bibî. Yan zî çîyêko merdimî rê lazîmî bî heme çinêbî. La sey ke mi va eke merdim cehdê nuştişî bikero û merdim dest binuştişî bikero çîyê ke merdimî rê benê îhtîyaç merdim şikeno na rewşe de bivîno.
Ameyîşê na rewşe hende asan nêbîyo. Ewro bi seyan nuştoxê ma estê. Nêzdî se hebî kitabê kirmanckî hanîyê ma destan de. Ferhengê ma, gramerê ma, kitabê rastnuştişê ma estê. Unîvesîteyan de sedemê dersa kirmanckî kitabê dersan çap bîyê. Welhasil kesê ke biwazê kirmanckî ser o bişuxulîyê eşkenê her tewir îmkanî û çimeyî peyda bikerê.
Ewro roje bi roje refê nuştoxanê kirmanckî pîl beno û hûmara nuştoxanê kirmanckî zêdîyena. Hûmara eleqedaranê kirmanckîya nuştekî tay nîya. Eleqedarê edebîyatê kirmanckîya nuştekî tay nîya. Labelê zaf zî nîya.
Ê embazê ke verê çend serran, na mesela kirmanckîya nuştekî ser dest bi xebata kirmanckîya nuştekî kerdê nê îmkanê ewroyênî binê destê înan de çinê bî. Bi xebata înanê zehmetkêşî ma resayê nê îmkanan. Ma ê embazan rê muteşekîr ê!
Wexto ke ma ewnîyenê kirmanckîya xo ra û lehçeyê kurdkî yê bînan ra merdim yew tepaymendişêko pîl vîneno. Xora beynatê edebîyat û kirmanckîya ma û yê ziwanê miletê bînan de mesafeyêko derg û dila vîneno.
Eke ma xorîn bifikirîyê û eke ma edebîyatê xo û yê tirkan, ereban, farisan û şarê bînan muqayese bikerê, merdim xewf gêno û qudumê çokê merdimî şikîyeno. Xora heddê ma nîyo ke ma edebîyatê xo û yê rusan, ingilîzan, fransizan û yê şarê bînan têveroşanê.
Hewce nêkeno ke ma hende berz bifirîyê! Labelê ma zî şikenê edebîyatê xo bikê mîyanê edebîyatê cihanî. Ma zî şikenê edebîyatê xo ra bidê behskerdiş.
Ganî yew hedef û xeyalê ma yo wînasî zî bibo. No hedef û xeyalo wînasî eşq dano merdimî. Merdim seba xebate tehrîk beno.
Birastî zî ez wazena xeyelan ra dûr, rasteqîn bifikîrî. Eke ma heşar bibî û hîsê ma yê netewî tewbigêrê sey ke mi cor de zî vatibi eke ma cehd bikerê qet zî xeyal nîyo. Tîya ra çend serrî verê cû sewîya kirmanckîya ma ya nuştekî zaf nizm bî. Bi xebate ma ziwanê xo yo nuştekî ard na sewîya. Eke ma bi no eşq û bi na bawerî şuxlê xo dewam bikerê sewîyeyêka hîna berz qet zî xeyal nêbena.
Ez wîna bawer a ke bi hende qadro û îmkanan, rayîrê ziwan û edebîyatê ma hema zaf derg o. Qadroyê ma yê ke xebitîyenê jêhatî yê, cehdkar ê labelê quwet û îmkanê înan zî hende dest dano.
Hetê îmkanê peran ra însanê ma yê pêtî (zengînî) zaf ê. Zaf zengînê ma estê ke sînorê peranê înan belî nîyo. La çi heyf ke nê însanî nêvanê ma çend kuruşan rayîrê ziwanê kirmanckî rê xerç kerê. Halbukî eke nê însanê ma yê kirmancî biwazê eşkenê televîzîyonan akerê. Eşkenê weşanxaneyan akerê. Kesê ke kursê kirmanckî akenê û dersan danê, înan rê îmkanan virazê. Labele hetanê ewro nê zengînanê ma ra yew fayde nêamîyo meydan.
Bê nê kesê zengînan zaf kesê ma yê roşnvîr û welatperwerî zî estê ke nînê û beşdarê xebate nêbenê. Wendoxê ma, roşnvîrê ma yê welatperwerî yê kirmancperwerî estê ke kirmanckî rê zaf çî wazenê. Labelê yê nînê û beşdarê na xebate nêbenê.
Eke ma kirmanckîya xo rê waştox bê ganî ma heme pîya xebata xo bidomnê. Herkes xo ver a ganî destê xo biko binê na kerra û na kerra hewa no. Ez wina bawer a ke xebatêka kolektif û pîya bibo ma do lingêka leze biresê xeyelanê xo û hedefanê xo.
