Otto Blau (21.04.1828-26.02.1879)
Otto Blau 21 nîsane 1828 de Nordhausen de ame dinya. Esilê xo Alman bi. Bajarê Leîbzîg de îlahîyat û felsefe wend. Ziwananê rojhelat ser xebetîya. Serra 1852 de ame Îstanbul. 1858 de zî Trabzon de bi konsolosê dewleta Prusya. Otto Blau wexto ke konsolos bi ame welatê Dêrsim û Erzîngan. Nê gêrayişê ey de Wilhelm Strecker zî ey reyde bi.[1] Otto Blau hem yew dîplomat û hem zî etnograf bi. Welatê Dêrsim de mîyanê eşîranê zazayan de gêra û derheqê ziwan, bawerî û kulturê înan da malumat arê da. No malumatî zî neşr kerd.[2] Otto Blau hîna zaf mintiqaya Duşik (Tujik) de gêra. Derheqê eşîranê na mintiqa de malumat da arê. Dima zî şi welatê Quzîçan. Mîreyê mintiqaya Quzîçan Şêx Husênoxlî bi. Goreyê malumatê Otto Blau eşîrê mintiqaya Duşikî nê yê.
Çariqlî (Şêx Husênoxlî) Abbasuşaxî
Şemiklî Gulabîuşaxî
Qureşlî Ferhaduşaxî
Lolanglî Riskeuşaxî
Aşuranlî Karabaluuşaxî
Demanlî Kerîmoxluuşaxî
Basxeranlî Rotanîuşaxî
Galanlî Letçînuşaxî
Mewalî Topuzuşaxî
Bagistîyarlî Beytuşaxî
Sûroxluuşaxî
Otto Blau sewbîna derheqê bawerîyê şarê welatê Dêrsimî malumat dano. Vano şarê Duşik hemeyî qizilbaş ê. Hezretî Elî semedê înan merdimêko muhîm o. Keyeyê hezretî Elî zî zaf muhîm o. Menga muharremî de Aşura virazenî. Menga şewwal de zî roşanê Xidirellezî yo. Merdimê ke hetê bawerî de pîl ê, ci rê vanî seyîd.
Otto Blau wexto ke şi hetê Quzîçan uca de Wilhelm Strecker reyde ziwan ser o xebat kerd. Fekê Quzîçan ra tay çekuyî arê dayî. Çekuyê ke Blau neşr kerdî nê yê:
Non (Nan) Tîji Çem (Çim)
Avo (Aw) Aşmi Fik (Fek)
Sole İstiri (Estare) Goş
Mum (Mûm) Lille (Serr) Dest
Mûru (Mûra) Şişaşmi (Nîmserr) Lingi
Saye Herîaşmi (Hîrêaşmî) Cinî
Arde Sêaşmi (Yew aşm) Cimirdi (Camêrd)
Goşd Hîga (Hêga) Lacik (Lajek)
Bise (Biz) Genem Çinek (Kênek)
Mîye (Mêşna) Cow (Cew) Cemiyet (Cemat)
Astori Hok (Hak) Maye
Ga Kerk (Kerg) Baw
Guke (Golik) Serinci (Zaranc) Bira
Herin (Her) Awriş (Hargoş) Woye (Way)
Hot (Şit) Kuçik (Kutik) Tornun (Torn)
Eron (Rûn) Muye (Muy) Amîge
Kolî Kemûr (Kera) Xal
Wore (Vor) Cenawar (Cinawir) Pîrek (Pîrik)
Şilî Xiz (Xoz) Dîka (Day)
Hingerîr (Engur)
1 Sî 8 Hîyeşt 60 Şeşt
2 Di 9 Now 70 Hawda
3 Hîre 10 Des 80 Heşde
4 Çar 20 Wîst 90 Nawayi
5 Benç 30 Dires 100 Se
6 Şeş 40 Çewres
7 Heft 50 Panças
[1] Wilhelm Strecker, “Topographische Mittheilungen über Hocharmenien”, Zeitschrift für Allgemeine Erdkunde, Berlîn, serra 1861, r. 258-279.
[2] Otto Blau, “Nachrichten über Kurdische stämme, Mittheilungen über die Duśik-Kurden”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen GesellschaftLeîbzîg, serra 1862, r. 621-627.